Transactionele Analyse (TA)

Transactionele Analyse (TA) van Eric Berne is een praktische, heldere theorie over de interactie tussen persoonlijkheid, gedrag, communicatie en verandering. De communicatie wordt inzichtelijk gemaakt met behulp van de analyse van transacties.

De transactie

De transactie is het kernbegrip binnen de transactionele analyse. Een transactie is een eenheid van sociale omgang. ( Aktie - Reactie ) in communicatie: persoon A laat wat zien, horen, voelen = transactionele prikkel, persoon B zal dan iets zeggen, doen, etc. = transactionele reactie.
Dit klinkt nogal abstract, maar kan door een voorbeeld worden verduidelijkt. Wanneer ik een autootje afpak van mijn kleine neefje, gaat hij ongetwijfeld huilen. Het huilen is een reactie op het afpakken van het autootje; het afpakken en het huilen vormen samen de transactie.

TA is de onderzoek methode van deze ene ( gehele ) transactie ; Ik doe jou iets, en jij doet iets terug', En de bepaling welk deel van het individu (drie posities of egotoestanden) tijdens de transactie de boventoon voert'. Begrip van de transactie kan leiden tot wederzijds begrip en verbeterde communicatie.

Drie posities:ouder, volwassene,kind. Een hulpmiddel om gevoelens en gedrag te begrijpen en hierover zinvol met elkaar in gesprek te gaan zijn de drie posities (of egotoestanden). Onderscheiden worden de Ouder, de Volwassene en het Kind. Iedereen kan vanuit deze drie posities reageren.

Ouder

De Ouder is specifiek voor iedere persoon en staat voor de aangeleerde levens-opvattingen die jou in je vroege kinderjaren zijn aangeleerd. Het gaat hierbij om onder andere de normen en waarden, regels, voorschriften, waarschuwingen en wetten, goede en kwaad, die de ouders (of een ander autoriteitsfiguur) aan het kind hebben meegegeven in ongeveer de eerste vijf levensjaren. Deze informatie is rechtstreeks geregistreerd zonder voorafgaande correctie of connectie, omdat het jonge kind afhankelijk is en nog niet in staat begrippen te vormen. Dit maakt het hem onmogelijk wijzigingen, correcties of generalisaties aan te brengen of verklaringen te vinden. De registraties kunnen niet worden verwijderd en blijven je hele leven bij je. De registraties kunnen tegenstrijdig zijn, bijvoorbeeld wanneer vader en moeder “niet liegen” zeggen, maar de ene na de andere leugen ten beste geven. Hierdoor kan de Ouder worden onderdrukt.

Kind

Bij de ouder gaat het om registraties van externe gebeurtenissen gedurende de eerste vijf levensjaren, terwijl het bij het kind gaat om registraties van interne gebeurtenissen, d.w.z. de reacties van het kind op wat het hoort, ziet, voelt en begrijpt (externe gebeurtenissen) gedurende ongeveer de eerste vijf levensjaren. Er is dan nog geen woordenschat tot zijn beschikking, reacties zijn dus gevoelsmatig. Het gaat hierbij om zowel gevoelens en uitingen van woede, verdriet, boosheid, frustratie, angst e.d. als positieve uitingen bij plezierige nieuwe ervaringen en geslaagde pogingen om een vaardigheid onder de knie te krijgen. De negatieve gevoelens kunnen de overhand nemen, waardoor het kind tot de gevoelsmatige conclusie komt dat het niet oké is. Deze conclusies en voortdurende beleving van ongelukkige gevoelens worden permanent vastgelegd in het geheugen, het neurologisch systeem, en kunnen niet zomaar worden gewist. Net als de Ouder is het Kind een zijnswijze waar naar iedereen, elke persoon kan overgaan tijdens zijn huidige transacties. Alle prikkels kunnen de kinderjaren doen herleven en dezelfde gevoelens oproepen die we toen ondergingen. Situaties in het hier-en-nu die je voor onmogelijke dilemma’s plaatsen, en je het nauw gebracht voelt of dat ook werkelijk bent, roepen Het Kind' tevoorschijn. Derhalve, als een mens in de ban is van zijn (negatieve) gevoelens, zeggen we dat het Kind aan het woord is. Als iemands verstand wordt overheerst door zijn woede, zeggen we dat zijn Kind de leiding heeft. Feitelijk overdreven emoties, niet rationeel verklaarbaar. Al deze informatie komt door in de actuele transacties.

Volwassene

Vanaf het moment dat het kind begint te kruipen en zijn wereld gaat ontdekken, gaat het kind beetje bij beetje op basis van zijn eigen ervaringen het verschil ontdekken tussen de registratie van externe en interne gebeurtenissen. Het begint een eigen opvatting te ontwikkelen. Het begint zijn Volwassene te ontwikkelen. In de eerste levensjaren is de Volwassene kwetsbaar en onzeker. De Volwassene kan makkelijk worden uitgeschakeld door de eisen en bevelen van de Ouder of door de angsten in het Kind. Door de Volwassene kan het individu onderscheid maken tussen het leven zoals hem dat werd gedemonstreerd en geleerd (Ouder), het leven zoals hij dat aanvoelde, wenste of droomde (Kind), en het leven zoals hij dat zelf verklaart (Volwassene ). De Volwassene is een zijnswijze die altijd in wording is : informatie verzamelen, verwerken en besluiten produceren, na vergelijking van die informatie met de bronnen Ouder en Kind en met zijn eerdere ervaringen.

Soorten transacties binnen de transactionele analyse

Er zijn diverse transacties te onderscheiden. Voor het gemak gaan we uit van transacties tussen twee personen. Er zijn in de eerste plaats transacties mogelijk tussen de beide Ouders van twee personen, tussen de Volwassenen van beide personen en tussen het Kind van beide personen. Dit noemen we complementaire transacties. Een ander soort complementaire transactie is die tussen Ouder en Kind, tussen Kind en Volwassene en tussen Volwassene en Ouder. Kruistransacties daarentegen zijn niet complementair en zorgen voor moeilijkheden. Dit zijn transacties waarbij bijvoorbeeld de Volwassene aan de Volwassene van de ander een feitelijke vraag stelt, maar het antwoord krijgt van de Ouder. Bijvoorbeeld: Prikkel: weet jij waar ik mijn sleutels heb gelaten (Volwassene - Volwassene) Reactie: zoek dat lekker zelf uit (Ouder -> Kind). De communicatie verloopt dan moeizaam of het wordt verbroken. Beide personen moeten dit voorval eerst uitspreken, om weer verder te kunnen.

 Literatuur-verwijzing (alle onderdelen) : Ik ben O.K., Jij bent O.K. : Thomas A. Harris ISBN : 90 263 0345 9 Blijf O.K. : Amy Bjork Harris & Thomas A. Harris ISBN 90 263 0689 X De volwassene, de ouder en het kind in de mens : Pieter Langedijk & Agnes van Enkhuizen : Ankertjesserie 122 Mens erger je niet : Eric Berne : s'Gravenhage : NVSH, 1971